
İçindekiler

Yazıyı Kim Buldu? Yazının icadı ve yazıyı kim tarafından nasıl bulundu? Yazının tarihsel gelişimi ile beraber hangi ülke hangi uygarlıklar bunları kullandı ve geliştirdi. M.Ö. 30 – 45 bin yılında yaşayan uygarlıklar, düşüncelerini, günlük yaşamla ilgili kavramları ifade etmek için kayaların ve mağara duvarlarının üzerine resim yapmayı bir iletişim aracı olarak öğrenmek zorundalar idi. Bu resimler bir dili anlatma yoluna doğru gelişim göstermiş oldu. Bunlara ilk yazı dili denilebilmektedir, çünkü bazı durumlarda, sadece hayvanların ve insanların resimleri olmasından ziyade bir hikayeyi (belirli olayların meydana geldiği bir avlanma hikayesini) anlatmaktadırlar. Son Buzul Çağı’nda yaşayan atların, bizonların ve boğaların resimlerini içermekte olan mağaralar, İspanya’nın Altamira, ve Fransa’nın Lascaux tarafında ortaya çıktı.
Bu resimlerin yazıya dönüşebilmeleri için süre olarak yüzyıllarca yıl geçmesi gerekmekte idi. M.Ö. 20 bin ve 6500 yılları arasında insanlar, yumuşak taş ve kemikleri kullanmaya başladılar. Fransa’nın İspanya sınırına yakın bölgesindeki Ariege yöresinde bir mağarada, çizildikten sonra kırmızı ve siyaha boyanmış geometrik şekiller bulunmuş oldu. Afrika’nın çeşitli kesimlerinde bulunan üzerleri çizilmiş kemikler, kuşkusuz bir dönemin belgeleri olarak yer alıyordu.
Çivi yazısı eski bir uygarlık yazı şeklidir. Mezopotamya’daki kentlerin yükselişi ve bölgede eksik olan kaynak ihtiyacı, uzun mesafeli ticareti geliştirdi ve bununla birlikte şehirler ya da bölgeler arasında iletişim kurabilme ihtiyacı ortaya çıktı. Sümerler ticaretin gerektirdiği uzun mesafeli iletişim aracı olarak yazıyı icat etmiş oldu.
İlk yazı türü olan çivi yazısı, taşların üzerine resimler ya da harfler ile özel bir teknikle yazılmaktadır. Çivi yazısını ilk bulan Sümerler olmuş fakat daha sonra Mezopotamya’ya gelip yerleşenler tarafından da kullanmıştır. Ayrıca Mezopotamya dışındaki kavimlerin Asurlular, Hititler ve İranlılar tarafından da kullanıldığı anlaşılmıştır. 5000 sene önce çivi yazısıyla taşlar üzerine yazılan Hammurabi Kanunları günümüze kadar saklanabilmiştir.
Yazının ilk hali nesne biçimi yazılar bulundu. Kayıt altına alınanlar, tapınaklarda kurban edilecek kaç koyuna ihtiyaç duyulduğu, hangi tür tahılların hangi hedefe gittiği gibi şeyleri hatırlamada yardımcı olmuş oldu. Bu piktograflar ıslak kilin kurutulması ile elde edilen tabletlere yazılıyordu. Bu tabletler ticaretin resmi kayıtları haline gelmiş oldu.
Yazıyı Kim Buldu? Sümerce, yazıya dökülebilen ilk dil oldu fakat belirli bir alfabesi yoktu. Basit resimler halinde yazılan Sümerce metinlere Irak’ ta, Basra Körfezi’nin yakınlarında rastlanılmış olundu. Bu metinler yer alan incelemede ise, M.Ö. 3500 yılından kalmaydı. Sümerler, çivi şeklinde ve üçgen iz bırakan bir aygıtla, balçık ve kil kabakalarından yaptıkları plakalar üzerine yazılarını yazdılar. Sonra bu küçük tabletler, güneşin altında pişirilerek kurutuldu. Binlercesi, en küçük bir hasar görmeden günümüze kadar ulaşabilmiş oldu. Bunlardan bazılarında, Sümer din adamlarının ekonomik işlevlerini gösteren altın, kumaş ve inek listeleri vardı. Sümerlerin ekonomik etkinlikleri, çevrelerindeki Persleri. Babillileri ve Asurluları da çivi yazısını öğrenmeye itti.
Bitcoin 3740343 TL 2.12143%
Ethereum 126406 TL 0.93787%
Tether 42.71 TL 0.018%
XRP 82.59 TL 3.52585%
Binance Bridged USDC (BNB Smart Chain) 42.7 TL 0.01507%
Wrapped SOL 5525.1 TL 2.55117%
TRON 11.99 TL 1.04391%
Lido Staked Ether 126391 TL 0.64911%
Dogecoin 5.63 TL 1.99747%
Figure Heloc 44.13 TL 0.18655%
Cardano 16.46 TL 0.99552%
WhiteBIT Coin 2471 TL 0.55378%
Wrapped stETH 154500 TL 0.63814%
Bitcoin Cash 23473 TL 2.596%
Wrapped Bitcoin 3731022 TL 2.12445%
USDS 42.7 TL 0.05782%
Chainlink 551.32 TL 1.02159%
Binance Bridged USDT (BNB Smart Chain) 42.72 TL 0.08125%
Wrapped eETH 137065 TL 0.6735%
LEO Token 390.63 TL -0.86877%
Monero 18360.1 TL 4.65565%
Binance-Peg WETH 126465 TL 0.66735%
Hyperliquid 1191.63 TL 3.81155%
Stellar 9.39 TL 0.59486%
Zcash 17143.83 TL 0.71196%
Ethena USDe 42.69 TL 0.12394%
Coinbase Wrapped BTC 3740298 TL 2.04271%
Litecoin 3392.1 TL 2.49974%
Sui 64.18 TL 3.32638%
Avalanche 527.85 TL 0.90819%
Hedera 4.89 TL 1.27843%
sUSDS 46.18 TL 0.22319%
Shiba Inu 0.00033674 TL 0.66104%
USDT0 42.7 TL 0.02206%
Dai 42.7 TL 0.02663%
Mantle 55.27 TL 3.81027%
PayPal USD 42.7 TL 0.02127%
Toncoin 67.03 TL 4.91306%
World Liberty Financial 5.8 TL 1.91986%
Cronos 4.06 TL 1.05633%
Ethena Staked USDe 51.65 TL 0.07027%
Uniswap 221 TL 2.70349%
Polkadot 81.18 TL 0.76022%
Aave 7991.92 TL -1.0276%
MemeCore 70.36 TL -3.44588%
USD1 42.67 TL 0.03483%
Rain 0.334403 TL 0.89571%
Canton 3.04 TL 0.13861%
Bittensor 11099.5 TL -2.49441%
Bitget Token 149.93 TL 0.7624%
OKB 4687.61 TL 2.92632%
Tether Gold 184705 TL 0.5665%
Falcon USD 42.63 TL -0.04093%
NEAR Protocol 66.93 TL 1.57002%
Ethereum Classic 544.42 TL 3.91952%
Jito Staked SOL 6906.79 TL 2.38693%
Aster 33.62 TL -4.03785%
BlackRock USD Institutional Digital Liquidity Fund 42.71 TL 0.02413%
Pepe 0.00017495 TL 2.21347%
Pi Network 8.69 TL 3.64676%
Internet Computer 131.18 TL 2.47067%
Ethena 9.22 TL 0.08229%
syrupUSDC 48.77 TL 0.03498%
Jupiter Perpetuals Liquidity Provider Token 195.28 TL 1.24234%
HTX DAO 7.046E-5 TL 0.3553%
PAX Gold 184884 TL 0.67382%
Global Dollar 42.71 TL 0.02975%
Pump.fun 0.099957 TL -5.10614%
Sky 2.56 TL 3.49411%
KuCoin 449.29 TL 2.18678%
Circle USYC 47.27 TL %
syrupUSDT 47.36 TL 0.11102%
Ondo 17.88 TL 3.57919%
BFUSD 42.68 TL 0.0133%
Ripple USD 42.7 TL 0.04788%
Worldcoin 22.57 TL -0.92648%
Rocket Pool ETH 145549 TL 0.6398%
Binance Staked SOL 6014.73 TL 2.59223%
Gate 441.92 TL 1.96065%
POL (ex-MATIC) 4.86 TL 1.67835%
Aptos 68.02 TL 1.08944%
Wrapped BNB 37064 TL 1.55874%
Quant 3333.22 TL 4.9987%
Arbitrum 8.55 TL 2.54124%
Official Trump 225.54 TL 0.10116%
Midnight 2.64 TL 4.58451%
Algorand 4.97 TL 1.91369%
Function FBTC 3861788 TL 5.54974%
Liquid Staked ETH 135173 TL 0.26299%
Lombard Staked BTC 3746933 TL 2.14086%
Cosmos Hub 85.87 TL -1.35045%
Filecoin 56.22 TL 4.64172%